Ballade van de aardse Jood

Na zijn debuut in 1933 zou het meer dan 75 jaar duren al eer zijn romans en novellen – via een recensie in The New York Times - werden herontdekt en wereldwijde roem vergaarden. In 2010 overkwam dit de 100-jarige - in Duitsland geboren en sinds 1936 in Nederland wonende – Joodse auteur en psychiater Hans Keilson (1909-2011). Ook in Nederland werd zijn werk herdrukt. Na Keilsons dood verscheen zijn verloren gewaand Dagboek 1944 over zijn onderduiktijd tijdens de Tweede Wereldoorlog en werden zijn gedichten in een Nederlandse vertaling uitgegeven.

In Salon Saffier presenteren zijn weduwe Marita Keilson-Lauritz en vertaler/dichter Jos Versteegen de indrukwekkendste fragmenten uit het oorlogsdagboek en een keuze uit de gedichten. In een interview vertelt Marita Keilson over haar man en de achtergronden van zijn werk. Het programma wordt muzikaal omlijst door pianiste Tooske Hinloopen.

Hans Keilson werd in 1909 in Bad Freienwalde, dicht bij de Poolse grens, geboren en studeerde medicijnen in Berlijn. Zijn eerste roman, Das Leben geht Weiter (1933), werd door de nazi’s verboden. In 1936 emigreerde hij naar Nederland, waar hij tijdens de oorlog deelnam aan het verzet. Na de oorlog werkte Keilson als arts en psychiater en behandelde onder meer getraumatiseerde Joodse kinderen. Zijn dissertatie (1979) - een baanbrekende studie over Joodse oorlogswezen in Nederland - werd spoedig een internationaal standaardwerk.
Al snel na zijn aankomst in Nederland vond hij aansluiting bij Nederlandse literaire kringen. Zijn Duitstalige oorlogsgedichten werden gepubliceerd in Nederlandse bladen, onder andere in De Gemeenschap; hij correspondeerde met Gerrit Achterberg in diens tijd als tbs’er.
Zijn bestaan als exil-schrijver en zijn carrière als psychiater hebben geleid tot een oeuvre waarin hij de holocaust met psychologische blik bekijkt. In de ban van de tegenstander (1959) wordt beschouwd als het literaire en psychologische hoogtepunt in zijn veelzijdige oeuvre; het boek stond al in 1963 op de literaire jaarlijst van Time Magazine (naast het werk van Nabokov, Faulkner, Borges en Roth) maar dat leidde toen niet tot internationale erkenning van Keilsons werk. Dat deed het wel toen de roman zevenveertig jaar later, samen met zijn andere roman Komedie in mineur (1947), de juichende New Yorkse recensie van Francine Prose ontving, waarin zijn boeken meesterwerken werden genoemd en de auteur een genie, die tot ’s werelds beste schrijvers behoort.
Keilson bleef schrijven in het Duits, in zijn geboorteland is zijn werk altijd uitgegeven. In 2005 verscheen er zijn Werke in zwei Bänden en ontving hij drie jaar later de Welt-Literaturpreis. In de jaren negentig en later verschenen zijn herinneringen in Daar staat mijn huis, en zijn bundel met essays en andere teksten Liever Holland dan heimwee.
Arjen Fortuin schreef in de NRC (1 juni 2011): “Het wonder van de schrijver Hans Keilson schuilt in de diepe ernst van zijn onderwerpen, gecombineerd met de onweerstaanbare lichtheid van zijn toon.”

Marita Keilson-Lauritz
geboren in 1935, is literatuurwetenschapper met speciale aandacht voor homoseksualiteit en literatuur. Schreef diverse boeken en artikelen over de Duitse dichter Stefan George en zijn kring. Zij woont sinds 1966 in Nederland en trouwde in 1970 met Hans Keilson, wiens nalatenschap zij beheert. Als pleitbezorger van het werk van haar man is zij actief betrokken bij (her)uitgave van zijn oeuvre.

Jos Versteegen
publiceert gedichten, vooral over zijn familieachtergrond. Zijn nieuwste bundel: Een huis verlaten. Hij geeft lessen poëzie, korte verhalen en (auto)biografisch schrijven aan diverse instellingen, waaronder de Amsterdamse Schrijversvakschool. Publiceerde in 2013 De bliksem in je pen. Hoe schrijf je gedichten en liedjes. Vertaalde recent Hans Keilsons poëzie, verzameld in de Ballade van de aardse Jood. Zie verder zijn website.

Tooske Hinloopen
volgde na haar pianostudie aan het Sweelinck Conservatorium diverse masterclasses. Aan de Universiteit van Amsterdam studeerde zij muziekwetenschappen, met speciale belangstelling voor de Russische componisten. In haar concerten wisselt ze bestaande klassieke muziek af met eigen composities. Ook de combinatie muziek en taal heeft haar interesse. Als docent heeft ze een lespraktijk. Zie verder haar website.