De kracht van Shakespeare

Wie was Shakespeare, de schrijver wiens 400ste sterfdag in april herdacht werd? Zijn z’n sonnetten autobiografisch? Hoe is de schrijver in het Verenigd Koninkrijk, op het continent en in Nederland in de canon terechtgekomen? Is het toeval dat Shakespeare een Engelstalig schrijver is? Waarop is de huidige roem en reputatie van Shakespeare gebaseerd? Wat is zijn kracht?

In Salon Saffier schenkt Paul Franssen aandacht aan deze vragen, waarbij ideeën van de dichter John Keats omtrent het kenmerk van Shakespeares werk aan de orde komen (zie hieronder). Ter illustratie daarvan worden voorbeelden uit Shakespeares toneelstukken Julius Caesar en De Koopman van Venetië gebruikt.

Appel-actrice Judith Linssen zingt liederen uit diverse toneelstukken van Shakespeare en speelt een monoloog uit As you like it.

De toneelschrijver, dichter en acteur Willem Shakespeare werd op (vermoedelijk) 23 april 1564 geboren in het Engelse plaatsje Stratford-upon-Avon. Als zoon van een vooraanstaand zakenman groeide hij uit tot een der grootste schrijvers ter wereld, wiens werk anno 2016 nog steeds een immense inspiratiebron vormt voor kunstenaars van diverse disciplines en wiens oeuvre veel gelezen wordt.
Over zijn toneelstukken en sonnetten is veel bekend, over zijn persoon daarentegen veel minder. Het is zelfs niet duidelijk hoe hij er precies uitzag. In zijn geboorteplaats was hij een getrouwd man, vader van drie kinderen. In Londen was hij acteur en vooral ook schrijver. Hij schreef er zijn tragedies, komedies, historische toneelstukken, sonnetten en langere gedichten. Shakespeare stierf op 23 april 1616 in Stratford-upon-Avon, waar hij ook werd begraven.

Ten aanzien van de roem van Shakespeare is er de bewering van de dichter John Keats (1795-1821) dat Shakespeares werk wordt gekenmerkt door een zogenaamde 'negative capability': het vermogen om te leven met onzekerheid en om een morele of politieke kwestie van beide kanten te belichten door zich in te leven in de beide tegenspelers in een dramatisch conflict. Shakespeare kan in deze opvatting wel een voorloper genoemd worden van het idee achter de 'Dare to be grey'-beweging, die ook stelt dat niet alles zwart-wit is en dat mensen niet altijd direct met hun eenzijdige meningen klaar moeten staan.

Paul Franssen
is universitair docent Engelse literatuur aan de Universiteit Utrecht. Hij is gepromoveerd op religieuze poëzie uit de Engelse Renaissance, en heeft vele artikelen geschreven over Shakespeare en andere oudere Britse auteurs. Begin 2016 is van hem een boek verschenen over Shakespeare als personage, Shakespeare’s Literary Lives, bij Cambridge University Press. Daarnaast heeft hij twee bundels over Shakespeare mede-geredigeerd: Shakespeare and European Politics (Amsterdam UP 2008) en Shakespeare and War (Palgrave 2008).

Judith Linssen
speelde haar eerste rol bij Toneelgroep De Appel in 1998. Zij was te zien in onder andere Roberto Zucco, De storm, Tantalus, Dans, De goede mens van Sezuan, Louterbloemen, Odysseus, Tuin van Holland, Bacchanten, Immanuel Kant, Herakles, Casanova, Metamorfosen en Zie de Mens.
Vorig seizoen speelde ze in Op hoop van Zegen en andere voorstellingen in het Heijermans Festival, en in Decamerone.
Verder acteerde zij bij andere toneelgezelschappen zoals De Utrechtse Spelen, Huis aan de Amstel, Bonheur, Stichting Stap en het Nationale Toneel.