De Nacht en De Tuin

De schoonheid van de nacht: onder die titel verscheen recent een aantal egodocumenten van de befaamde Italiaanse (toneel)schrijver, dichter, politicus en dandy Gabriele d’Annunzio (1863-1938) – bewonderd door Proust, James, Hemingway en Joyce, sleutelfiguur in de Italiaanse en Europese cultuur van het fin de siècle - voor het eerst in het Nederlands. Van zijn landgenoot de schrijver en dichter Giorgio Bassani (1916-2000), een van de belangrijkste auteurs uit de naoorlogse Italiaanse letterkunde en literair pleitbezorger van de stad Ferrara, kreeg de zeer succesvolle roman De tuin van de familie Finzi-Contini voorjaar 2018 wederom een herdruk en werden de roman De gouden bril, alsook de vijf verhalen verzameld in Binnen de muren opnieuw vertaald.
In Salon Saffier vertelt Jan van der Haar, vertaler van het genoemde proza van deze Italiaanse grootmeesters, over D’Annunzio en Bassani, zijn vertalingen en leest voor uit hun werk. — Met audiofragmenten.

Gabriele d’Annunzio (Pescara 1863) is een schrijver met een bewogen levensloop en een omvangrijk oeuvre. Hij debuteerde op zijn zestiende met de dichtbundel Primo vere, die goed werd ontvangen. Trouwde op zijn twintigste met een Italiaanse freule. Verhoudingen met vele vrouwen volgden, waaronder die met de beroemde toneelspeelster Eleonora Duse, voor wie hij een goot aantal toneelstukken schreef. De bijzonderheden van zijn relaties legde hij vast in zijn gedichten, in zijn min of meer autobiografische romans Il Piacere, L’Innocente (verfilmd door Visconti), Triomfo della morte en Il fuoco, en in zijn vele brieven.
In Italië was hij de eerste die de cultus van het decadentisme uitdroeg. Rond zijn tweeëndertigste jaar begon hij zich, mede als gevolg van zijn bewondering voor Nietzsche, met politiek bezig te houden. Ging vrijwillig in militaire dienst. Hij bleek een heldhaftig krijgsman. Zijn politieke acties wekten grote beroering. In de Eerste Wereldoorlog bombardeerde hij Wenen met propagandapamfletten, in 1919 veroverde hij met nationalisten en futuristen de stad Fiume die hij uitriep tot volksrepubliek en zestien maanden bezet hield. Kort was hij lid van de fascistische partij. Schreef over zijn oorlogservaringen in Il Notturno (dagboek opgenomen in De schoonheid van de nacht). De laatste jaren van zijn leven trok hij zich terug in zijn villa ‘Il Vittoriale’ in Gardone aan het Gardameer, waar hij in 1938 overleed. Na zijn dood werd de villa, met zijn uitgestrekte park en mausoleum, een museum.

Giorgio Bassani werd in 1916 in Bologna geboren als zoon van welgestelde joodse ouders, maar groeide op in Ferrara, de stad die voor Bassani als plattegrond en voedingsbodem van de herinnering later zo belangrijk zou worden. Aan de universiteit van Bologna kon hij, ondanks de rassenwetten die Mussolini in 1938 liet uitvaardigen om de mogelijkheden van de joden in te perken, zijn studie in de letteren afmaken. Onder pseudoniem, noodzakelijk vanwege die rassenwetten, publiceerde hij in 1940 zijn eerste prozabundel. Drie jaar later werd hij korte tijd gevangen gehouden op verdenking van verzetsactiviteiten tegen het fascisme. Eenmaal vrijgelaten verhuisde hij naar Florence, later naar Rome, waar hij zijn literaire carrière voortzette. Zijn eerste dichtbundel verscheen in 1945. Romans, toneelstukken en essays volgden, waarvoor hij diverse prestigieuze literaire prijzen ontving. Werkte als (eind)redacteur bij literaire tijdschriften en uitgeverijen en was ook vice-voorzitter van de RAI. Bassani overleed in Rome in 2000 en werd begraven op de joodse begraafplaats in Ferrara.
In Nederland is hij het bekendst geworden door zijn roman De tuin van de familie Finzi-Contini uit 1962 (in 1971 verfilmd door Vittorio de Sica). Ook Het verhaal van Ferrara, waarin zijn belangrijkste romans en verhalen zijn samengebracht, maakte furore.

Jan van der Haar
studeerde Nederlands en Italiaans aan de Universiteit Utrecht en is sinds 1992 beëdigd vertaler Italiaans. Na jaren als docent aan diverse taleninstituten, o.a. in Utrecht, Amersfoort en Den Haag, gewerkt te hebben is hij reeds lang actief als literair vertaler Italiaans. Vertaalde werk van o.a. Monaldi & Sorti, Curzio Malaparte, Ammaniti, Sacchetti, Elsa Morante, Tondelli en Saviano. Met Robert Dorsman vertaalt hij incidenteel Zuid-Afrikaanse poëzie, met name die van Antjie Krog, waaronder de bundel Waar ik jou word. Daarnaast schrijft hij zelf gedichten. Er verschenen twee poëziebundels van zijn hand: Vrolijk scheppen en Ouderliefde. Jan van der Haar is lid van het Utrechts Stadsdichtersgilde, de Vereniging van Letterkundigen en van P.E.N.-Centrum Nederland. Zie verder zijn website.