Dronken van het leven

Hij is bekend als schrijver van meeslepende romans naar aanleiding van zijn zwerftochten door Frankrijk en de Balkan, zoals De druivenplukkers, De herberg met het hoefijzer, Oriënt-Express, Wampie en De bruiloft van de zeven zigeuners, maar A. den Doolaard (1901-1994) was ook een scherpzinnig journalist die in zijn reisreportages in het vooroorlogse Europa het opkomende fascisme en later het nazisme aan de kaak stelde en in de Tweede Wereldoorlog de stem werd van Radio Oranje in Londen. Na de oorlog ontpopte hij zich als politiek activist en essayist. Zijn biograaf Hans Olink vertelt over deze onconventionele en onafhankelijke geest, ook wel de ‘Nederlandse Hemingway’ genoemd en de eerste Nederlandse schrijver met een standbeeld buiten de landsgrenzen.

‘Ik ben een dakloze onder Gods sterrenhemel’

A. den Doolaard, het pseudoniem van Cornelis Johannes George (‘ Bob’) Spoelstra jr., werd geboren in Zwolle op 7 februari 1901. Hoewel zoon van een predikant, brak hij al vroeg met het geloof. Na de HBS begon hij zijn loopbaan als boekhouder, maar zijn drang naar avontuur, vrijheid en reizen overwon, en hij nam ontslag. Zijn debuut, de dichtbundel De Verliefde Betonwerker, verscheen in 1926. Deze gedichten, evenals al zijn latere werken, krijgen het etiket vitalistisch, dat een drang naar gevaarlijk of intens leven inhoudt. Zijn leven kan het beste beschreven worden als ‘nomadisch'. Altijd in beweging, bleek hij naast schrijver ook een geducht hardloper, schaatser, skieër en bergbeklimmer tot op hoog niveau.
‘Romanticus van de daad’ Den Doolaard belandde tijdens zijn vele zwerftochten veelvuldig in de Balkan, waaronder in Ohrid, Macedonië, waar in 2006 een monument voor hem is onthuld. Zijn hart lag in Joegoslavië, zijn ‘tweede vaderland’, waar hij zich intuïtief thuisvoelde. Op de Balkan was het leven niet rationeel te doorgronden, de mens een mysterie. ‘Dronken van het leven’ volgde hij er zijn driften. Met alle gevolgen vandien. Hans Olink zal daar in Salon Saffier ook nader op ingaan.

De politiek geëngageerde Den Doolaard, die ooit het bed deelde met de actrice Leni Riefenstahl tijdens een filmopname in de bergen, schreef vele uitgesproken teksten, waaronder Het hakenkruis over Europa in 1938: hierin waarschuwde hij al vroeg tegen het opkomende fascisme. Het leverde hem de status persona non grata op in Oostenrijk, Italië en Duitsland. In mei 1940 vluchtte Den Doolaard met zijn tweede vrouw Wampie per fiets het land uit. Ze belandden uiteindelijk in Engeland, waar hij als omroeper, redacteur en verslaggever bij Radio Oranje werkte. Ook schreef hij later pamflettistische teksten over de strijd in Joegoslavië.
In totaal publiceerde Den Doolaard ongeveer vijftig werken, met als laatste de essaybundel Ik ben tegen in 1984, die zijn status als non-conformist voorgoed bezegelde. In 1994 stierf hij op 93-jarige leeftijd in Hoenderloo. De NRC schreef kort daarop, in een mooie necrologie, dat het hoofdthema van Den Doolaards werk bestond uit ‘de niet aflatende strijd van de eenling tegen de hem omringende wereld’.

 Hans Olink
is journalist en medewerker van het VPRO-radioprogramma OVT. In 2005 en later publiceerde hij De oorlogen van een Indische krijgsgod. Het wonderbaarlijke leven van Louis Grondijs en Een Siberische tragedie. Het laatste boek werd door de pers beoordeeld als 'aangrijpend' en werd genomineerd voor de tweejaarlijkse M.J. Brusse-prijs. Eerder schreef Olink onder andere een biografische schets over Nico Rost, een journalist, vertaler en literator die kind aan huis was in het Romanisches Café in het Berlijn van de Weimar Republiek. Zijn biografie over Den Doolaard ontving een enthousiaste ontvangst.

Arthur Boni
geboren in Antwerpen, volgde de opleiding voordracht, regie en drama en won na zijn afstuderen diverse prijzen voor voordracht. Begon in Nederland als acteur bij het Zuidelijk Toneel en speelde, naast zijn eigen poëzieprogramma Rozen aan de kapstok, in zijn lange toneelloopbaan vele rollen bij diverse gezelschappen. Boni was ook veelvuldig te zien in tv-series zoals Pleidooi, Dossier Verhulst, Flodder en in films als Soldaat van Oranje, Belle van Zuylen en Op hoop van zegen. Speelde onlangs in de productie Bed van Theatergroep Drang en is in 2012 samen met Wim Meuwissen en pianist Ivo Janssen in diverse theaters te zien in de voorstelling Bach en Händel: Het Duel.