Marguerite Yourcenar

Marguerite Yourcenar (1903-1987) - een vrouw die haar eigen vrijheid koos en zich onttrok aan alle conventies van familieleven, sociaal en literair milieu - schreef een omvangrijk oeuvre dat een unieke plaats inneemt in de literatuur van de twintigste eeuw. Hadrianus’ gedenkschriften, Het hermetisch zwart en Alexis werden zeer befaamd. Ze was de eerste vrouw die lid werd van de prestigieuze Académie française.

'Je echte geboorteplaats is die waar je voor de eerste keer een begrijpende blik op jezelf wierp.'
(Uit Hadrianus' gedenkschriften)

Marguerite Yourcenar - het pseudoniem en anagram van Marguerite Antoinette Jeanne Marie Ghislaine Cleenewerck de Crayencour - werd op 8 juni 1903 te Brussel geboren als dochter van een adellijke Belgische moeder en een (Noord-)Franse vader. Haar moeder overleed kort na haar geboorte. Haar vader, die zij haar hele leven zeer bewonderde, koos ervoor zijn dochter zelf onderwijs te geven. Hij bracht haar in contact met literatuur en poëzie en las met haar Latijn, Grieks en andere talen bij. In 1929, waarin Yourcenars Alexis ou le traité du vain combat (Alexis) verscheen, overleed hij. Dit boek, waarin een jonge aristocraat in een brief aan zijn vrouw zijn homoseksualiteit opbiecht, betekende haar literaire doorbraak. Marguerite was toen 26 jaar.

Ze vertaalde de poëzie van de Griekse dichter Kavafis en in 1937 verscheen van haar hand een vertaling van Virginia Woolfs Orlando in het Frans. In datzelfde jaar ontmoette ze in Parijs de Amerikaanse Grace Frick, met wie ze meer dan veertig jaar zou samenleven.
Frick nodigde haar uit om naar de Verenigde Staten te komen. Eenmaal in New York doceerde Yourcenar vergelijkende literatuurwetenschap, onder andere aan de gerenommeerde universiteit Sarah Lawrence. Samen met Frick, die naast haar geliefde ook haar secretaresse was, kocht zij een huis dichtbij de Amerikaans-Canadese grens. Grace stierf in 1979. Na haar dood ging Yourcenar, net als vroeger, weer veel reizen.

Gefascineerd als zij was door Keizer Hadrianus, wiens memoires de tand des tijds niet hadden doorstaan, schreef zij, puttend uit haar rijke fantasie en historische bronnen, alsnog de herinneringen van deze grootse Romeinse keizer. Mémoires d’Hadrien (Hadrianus’ Gedenkschriften) verscheen in 1951. Het werd een van haar meesterwerken.

In 1969 volgde L’oeuvre au noir (Het hermetisch zwart), wat haar unanieme lof bracht, evenals de Prix Femina, de grootste Franse literaire prijs door en (doorgaans) voor vrouwen. Het boek handelt voornamelijk over de alchemie via de wijze humanist, filosoof, alchemist en dokter Zeno Ligre. Dit werk werd verfilmd.

Hoewel zij van oorsprong half Belgische was, werd zij op 22 januari 1980 het eerste vrouwelijke lid van de prestigieuze Académie française. Naar aanleiding hiervan werd een boek met gesprekken tussen haar en Matthieu Galey gepubliceerd, Les yeux ouverts (Met open ogen). Zij stierf op 17 december 1987 in haar huis op Mount Desert Island.

Haar schrijverschap zou bijna haar gehele leven omvatten. Het doel hiervan lag in het willen beschrijven van ‘de drie kronkelige lijnen die elkaar onophoudelijk naderen en weer uiteengaan: wat een mens dacht te zijn, wat hij heeft willen zijn en wat hij werkelijk was.' ‘Over zichzelf spreken was voor haar: interpretatie geven aan het leven zelf.’

Camiel van Woerkum
is romanist en studeerde aan de universiteiten van Nijmegen en Utrecht. Promoveerde in 2007 in Utrecht bij Maarten van Buuren op Marguerite Yourcenars trilogie/autobiografie Le Labyrinthe du Monde ('s Werelds doolhof). Publiceerde veelvuldig over de schrijfster en hield voor het Komitee voor Frans-Vlaanderen en andere organisaties diverse lezingen over Yourcenar. Werkt als docent Franse taal- en literatuur onder andere op de Fontys Hogeschool in Tilburg.

Albertine de Kanter
besloot na haar rechtenstudie haar droom te volgen en te gaan acteren. Zij nam acteerlessen en volgde workshops onder andere bij Dora van der Groen, Ton Lutz, Lukas Borkel en Helmert Woudenberg. Vanaf 1992 combineert zij het spelen in theaterproducties met verschillende gastrollen in series en films. Ook is zij regelmatig te zien in commercials. Sinds 2006 is zij actief met haar eigen gezelschap Theatergroep Plankgas. Zie verder haar website.