Martinus Nijhoff & Pyke Koch

In 2018 is het 65 jaar geleden dat schrijver Martinus Nijhoff (1894-1953) overleed, schilder Pyke Koch (1901-1991) heeft tot en met 18 maart 2018 een grote expositie van zijn werk in het Centraal Museum.
Nijhoff woonde in de jaren 1933-1941 in Utrecht. In die periode ontstond een creatieve samenwerking en vriendschap tussen de beide kunstenaars.
Niels Bokhove, auteur van Awaters spoor (2010), vertelt over de relatie van Nijhoff en Koch én ook over hun Utrechtse kunstenaarsvrienden in de jaren dertig en werkt in zijn verhaal toe naar de gedichten die Nijhoff schreef bij een vijftal door Koch geschilderde vrouwenportretten - onder andere Bertha van Antwerpen -, ter gelegenheid van het huwelijk van Pyke Koch in 1934. Ook wordt nader ingegaan op de samenwerking tussen Koch en Nijhoff voor enkele theaterproducties en Kochs bemoeienis met Nijhoffs gedicht Awater.
Boris van den Wijngaard vertolkt de beeldgedichten bij Kochs geprojecteerde portretten, én het befaamde klassieke verhalend gedicht Awater uit 1934.

Herhaling van programma op 1 maart.
Voorafgaand aan het programma is het mogelijk de tentoonstelling De wereld van Pyke Koch te bezoeken en te genieten van een bijzondere soep in het museumcafé. Het museum is op 1 februari en 1 maart geopend van 11.00 tot 21.00 uur.

Programma in samenwerking met het Centraal Museum Utrecht.

De tentoonstelling De wereld van Pyke Koch duurt tot en met 18 maart en is op zondag 4 maart te bezoeken vanaf 11.00 uur tot 17.00 uur. Oudegracht 337 is gelegen op korte loopafstand van het Centraal Museum.

Martinus Nijhoff
stammend uit een Haags uitgeversgeslacht, is te beschouwen als een van de belangrijkste dichters uit de twintigste eeuw en wordt door velen gezien als de grondlegger van de moderne poëzie. Hij studeerde rechten en vervolgens Nederlands. In 1916 debuteerde hij met de bundel De wandelaar. Zijn gedichten worden gekenmerkt door een grote rijkdom aan taal en vormen. Belangrijkste thema's in zijn werk: eenzaamheid, doodsverlangen en religie. Nijhoffs poëzie is direkt, helder en raadselachtig tegelijk. In zijn gedichten beschrijft hij gedetailleerd de alledaagse moderne wereld, maar maakt tevens het mythische daarin voelbaar.
Zeer bekend werden zijn lange gedichten Awater (1934) en Het uur U (1936) en ook bijvoorbeeld De moeder de vrouw, Het lied der dwaze bijen en Het kind en ik. Nijhoff schreef ook toneelwerken, religieuze lekenspelen, essays en kritieken en maakte vele geroemde vertalingen van gedichten en toneelstukken. Als honneur voor zijn vertalingen werd in 1953 de Martinus Nijhoffprijs voor vertalingen ingesteld. In hetzelfde jaar ontving hij ook postuum de Constantijn Huygensprijs voor zijn gehele oeuvre.

Pyke Koch
is als schilder een van de belangrijkste vertegenwoordigers van het neo- of magisch realisme in Nederland - een stroming die zich bedient van voorstellingen die wel mogelijk, maar niet waarschijnlijk zijn. Zijn oeuvre is indrukwekkend. Na zijn afgebroken Utrechtse rechtenstudie legde hij zich als autodidact vanaf 1927 toe op de schilderkunst. Met zijn vrouwenportretten - Mercedes de Barcelona (1930), Bertha van Antwerpen (1931) en De schiettent (1931) - vestigde Koch zijn naam als kunstenaar die met een perfecte techniek een heel eigen voorstellingswereld wist te creëren, sinister, en bijtend ironisch. Hij exposeerde meerdere malen in het Stedelijk Museum. Koch werd na de oorlog veroordeeld voor zijn kortdurende fascistische sympathieën en mocht een jaar niet exposeren. In 1950 vertegenwoordigde hij Nederland op de 25ste Biënnale van Venetië.
Koch was onder de indruk van schilders als Piero della Francesco, Rousseau, Giorgio de Chirico en Magritte. Invloeden van deze kunstenaars zijn terug te vinden in zijn werk. Zijn fascinatie gold ook de film (Asta Nielsen en Fellini).

Niels Bokhove
is filosoof en literatuurhistoricus. Publiceerde over Franz Kafka en andere Midden-Europese auteurs. Werkt aan een biografie van de dichter/criticus Halbo C. Kool (1907-1968). Is mederedacteur van De Utrechtse Boekhouder, het digitale tijdschrift voor Utrechts literair erfgoed. Andere publicaties: De drempelschroom verdrijven; over de literaire activiteiten in de Utrechtse boekhandel Broese onder directeur Chris Leeflang 1932-1973, en Awaters spoor. Literaire omzwervingen in het Utrecht van Martinus Nijhoff. In het pr-filmpje voor de tentoonstelling De wereld van Pyke Koch is hij inleider bij diverse schilderijen van Koch in hun Utrechtse omgeving.

Boris van den Wijngaard
maakt, speelt en regisseert theatervoorstellingen rondom het werk van schrijvers uit de wereldliteratuur, waaronder Kafka, Pessoa, Pirandello, Strindberg, Lorca, Brecht en Balzac, én Nederlandse auteurs als Vestdijk, Nijhoff, W.F. Hermans, Slauerhoff en Couperus. Hij speelde de rol van Theo van Doesburg in de reconstructie van de Utrechtse soirée in de befaamde DADA-veldtocht uit 1923. Als voordrachtskunstenaar was hij te beluisteren met werk van onder andere Szymborska, Lucebert, Dirkje Kuik en François Villon.