Mary Shelley over de toekomst van de mens

Over de toekomst van de mens, zo kunnen romans van de Engelse schrijfster Mary Shelley (1797-1851) beschouwd worden.

Haar anoniem verschenen debuut Frankenstein (1818), dat zij schreef op achttienjarige leeftijd, over de wetenschapper Victor Frankenstein die uit dode materie een levend wezen schept, haar Mathilda (voltooid in 1820) over incestueuze liefde en haar The last man (1826) onder andere over een pandemie die in de 21^ste eeuw bijna zorgt voor het uitsterven van de mensheid leveren een bijdrage aan het hedendaagse debat over artificiële intelligentie die zich tegen de mens keert, over wetenschap die over ethische grenzen gaat, over seksuele mores en over de gevaren die het voortbestaan van de aarde bedreigen.
Wie is deze schrijfster uit de negentiende eeuw die al op jonge leeftijd haar tijd ver vooruit was en wier naam veelal alleen maar gekoppeld wordt aan het ‘gothic-verhaal’ Frankenstein?
Hanna Hoorenman vertelt in Salon Saffier over het leven en werk van Mary Shelley en plaatst de schrijfster in de context van haar tijd én in de huidige tijd. Marjan Volbeda leest tekstfragmenten uit Shelley’s proza, en beelden illustreren het geheel.

Mary Shelley werd op 30 augustus 1797 geboren in Londen. Haar ouders waren twee van de meest radicale schrijvers uit die tijd: William Godwin, een anarchistische utopist, en de feministische Mary Wollstonecraft die stierf door de geboorte van haar dochter. Deze familieachtergrond was van blijvende invloed op haar ontwikkeling en haar leven ten tijde van de Romantiek.
Ze had een onafhankelijke geest en een eigenzinnig maar ook tragisch leven. Zeer jong verloor ze drie kinderen en haar man, de dichter Percy Bysshe Shelley, die in 1822 op negenentwintigjarige leeftijd verdronk. Mary Shelley maakte deel uit van de kring van Engelse dichters rond Lord Byron, Coleridge, Lamb en andere tijdgenoten en had een grote literaire bagage.
Ze schreef onder meer biografische essays, (reis)verhalen en vijf romans. Mary Shelley overleed op 1 februari in 1851 op drieënvijftigjarige leeftijd.            

Hanna Hoorenman
is universitair docent Moderne Engelse en Amerikaanse Literatuur. Ze studeerde Engelse Taal en Cultuur aan de Vrije Universiteit in Amsterdam, en behaalde haar PhD in Amerikaanse literatuur aan Trinity College Dublin in 2010. Ze is gespecialiseerd in Amerikaanse literatuur met een focus op historische fictie, posthumanisme en critical love studies. Haar werk bevraagt onder andere de manier waarop mensen de grenzen van hun menselijkheid onderzoeken door middel van verhalen van liefde en relaties met niet-menselijke anderen. Dat omvat oude mythes en volksverhalen van mensen die met dieren trouwen, Mary Shelley’s roman over het onbeminde en gedoemde Monster in Frankenstein tot Kazua Ishiguro’s verhaal van androïde vriendschap in Klara and the Sun. Zij is werkzaam aan de Universiteit Utrecht.

Marjan Volbeda
maakte en speelde na haar opleiding aan de Academie voor Expressie door Woord en Gebaar en de Pedagogische Academie veel voorstellingen voor jeugd en jongeren. Bijvoorbeeld naar de verhalen van Arnold Lobel en Toon Tellegen. Zeer succesvol was haar solovoorstelling Over alles lag een blauwe glans naar ‘De kleine zeemeermin’ van H.C. Andersen. Schreef ook libretto’s voor muziektheaterproducties. Voor middelbare scholen creëerde ze de voorstelling Powezie ‘zien, ruiken, proeven’ en voor stichting Kinderen en Poëzie De lettermachine; is ook betrokken bij Kleine Lettertjes: een initiatief dat het lezen bij kinderen wil bevorderen. Naast haar activiteiten voor het jeugdtheater speelt zij in producties voor volwassenen. Was eerder te zien en horen in Salon Saffier.