Pablo Neruda

Door zijn liefdesgedichten, zijn epos over Latijns Amerika - Canto general - en zijn Oden werd de Chileen Pablo Neruda (1904-1973) al tijdens zijn leven wereldberoemd. Hij schreef een bijzonder oeuvre bijeen en ontving in 1971 de Nobelprijs voor literatuur. Al veranderde de stijl en het karakter van zijn poëzie in de loop der jaren, zijn passie bleef onveranderd. Dat gold ook voor zijn sociale en politieke betrokkenheid. Kunst en leven waren voor deze gepassioneerde poëet en politicus niet te scheiden. Ruim veertig jaar na zijn dood is zijn dichtwerk nog even vitaal en wordt het nog steeds (opnieuw) vertaald en gelezen.

In Salon Saffier vertelt Bart Vonck, die eerder al Verblijf op aarde en recent de Canto general en een keuze uit de Oden vertaalde, over het leven en het werk van de schrijver die wel als een van de belangrijkste Latijns-Amerikaanse dichters van de twintigste eeuw wordt beschouwd en wiens dichtregel ‘dan drinken we de roodste wijn die er is’ een gevleugelde uitspraak is geworden. Afgewisseld met voordracht en muziekfragmenten, met beeld, van onder anderen Mercedes Sosa en Theodorakis.

Ricardo Neftalí Reyes y Basoalto werd in 1904 geboren in het stadje Parral in Midden-Chili, het woongebied van de Mapuche-indianen, en groeide als zoon van een treinmachinist op in het zuidelijk gelegen Temuco. Al jong voelde hij zich tot de dichtkunst aangetrokken. Hij studeerde aan de universiteit van Santiago Frans en pedagogiek en publiceerde in studentenbladen en tijdschriften onder het pseudoniem Pablo Neruda. Op zijn twintigste brak hij door met Twintig liefdesgedichten en een wanhoopszang, poëzie die velen ook nu nog uit het hoofd citeren.
Vanaf 1927 werkte hij in de diplomatieke dienst in diverse werelddelen en woonde met lange tussenpozen in zijn eigen land. De Spaanse burgeroorlog veranderde Neruda’s visie op de wereld. Zijn poëzie kreeg historische en geëngageerde trekken. Later werd hij onder andere de dichter van de lofzang op de dingen van alledag. Als senator van de Communistische Partij protesteerde hij tegen het beleid van de toenmalige Chileense president, González Videla, waarna hij moest onderduiken. Gedurende deze periode schreef hij zijn opus magnum Canto general (1950), de meer dan vijftienduizend versregels tellende kroniek van de geschiedenis van Zuid-Amerika.
Twee jaar voor zijn dood was hij te gast bij Poetry International in Rotterdam. Hij overleed op 23 september 1973, twaalf dagen na de gewelddadige dood van zijn kameraad, president Salvador Allende. Een jaar later verschenen zijn memoires Ik beken ik heb geleefd. Naast lof is er ook kritiek op Neruda’s persoon en poëtica.
Zijn vriend Federico García Lorca zei over hem: ‘Pablo Neruda is een authentiek dichter, een die dichter staat bij de dood dan bij de filosofie, dichter bij de pijn en het leed dan bij het verstand, dichter bij het bloed dan bij de inkt.’

Bart Vonck
is literair vertaler, criticus en dichter. Hij studeerde Romaanse talen, filosofie en theologie. Vonck is al jaren actief als poëzievertaler uit het Spaans, Portugees en Frans, hij vertaalde onder meer Vallejo, Valente, Lorca, Neruda, Gamoneda, Maillard, Ortiz, Jacqmin, Vaes, Michaux en vele andere dichters. Met Harrie Lemmens maakte hij voor Europalia Brazilië een bloemlezing uit de hedendaagse Braziliaanse poëzie. Van de Braziliaan Ricardo Domeneck publiceerde Vonck in 2015 de bloemlezing Het veranderde lichaam (Uitg. Perdu, A’dam). De vertaler werkt ook voor diverse tijdschriften en voor de radio. Is coördinator Vertalerscollectief en lid Dichterscollectief bij Passa Porta (Internationaal Literatuurhuis, Brussel); initiatiefnemer van het Europees Platform Literaire Vertaling (PETRA) en van literaire projecten rond Lorca en Borges. Bij Athenaeum-Polak & Van Gennnep verschenen Lorca's Verzamelde gedichten, de eerste complete Nederlandse vertaling van diens poëzie (in 2009), en de integrale vertaling van Neruda’s Canto general. Zijn selectie en vertaling van 100 Oden van Neruda, De lippen van de aarde, komt in september 2016 uit bij Uitgeverij P (Leuven, België) en bij In de Knipscheer (Haarlem).

Zijn eigen poëzie, zeven dichtbundels, werd bekroond; Wanvuur kreeg een Franse vertaling. Zijn laatste dichtbundel is Teloor, zalig (Uitg. P, 2014).