The Waste Land

T.S. Eliot (1888-1965), dichter, toneelschrijver en literatuurcriticus, publiceerde in 1922 het ruim 400 regels tellende gedicht The Waste Land; het maakte de onbekende salondichter Eliot plotseling wereldberoemd. Carol Linssen vertolkt het befaamde gedicht, waarin de leegheid en tragiek van de moderne wereld en van het menszijn op fascinerende wijze worden uitgedrukt. Christine Ewert geeft aan Eliots bijzondere kattengedichten (waarop de musical Cats gebaseerd is) haar stem en Dana Linssen gaat nader in op het werk van de schrijver, dat door het vernieuwend karakter veel dichters in de twintigste eeuw beïnvloedde en in 1948 onderscheiden werd met de Nobelprijs voor Literatuur.

De Amerikaanse modernistische dichter, toneelschrijver en criticus Thomas Stearns Eliot werd geboren op 26 september 1888 in St. Louis, Missouri. Hij zou het landschap van de moderne poëzie voorgoed veranderen met het gedicht dat in Salon Saffier centraal staat: The Waste Land.

Eliot heeft wat betreft zijn educatie een indrukwekkende staat van dienst. Als jongeling aan de Smith Academy bestudeerde hij het Oudgrieks, Latijn, Duits en Frans. Aan het prestigieuze Harvard studeerde hij filosofie en later het Sanskriet en de Indische filosofie, daar tussendoor studeerde hij eveneens filosofie aan de Sorbonne in Parijs. Zesentwintig jaar oud won hij een beurs voor de universiteit van Oxford (waar het hem niet beviel) en verhuisde hij naar Londen.
In 1915 trouwde Eliot met de hoogbegaafde Britse schrijfster Vivienne Haigh-Wood. Het huwelijk was alles behalve gelukkig. De zwakke (mentale) gezondheid van zijn vrouw was er onder andere de oorzaak van dat ze in 1933 uit elkaar gingen. Vivienne stierf veertien jaar later in een psychiatrische inrichting.

Eliot maakte voor het eerst naam in 1915 met zijn gedicht The Love Song of J. Alfred Prufrock. Hij maakte hiervoor gebruik van de modernistische schrijftechniek 'Stream of Consciousness', waarbij een onsamenhangende stroom van gedachten, gevoelens, stemmingen en verlangens op worden geschreven, om zo een innerlijke belevingswereld van een personage te creëren.
In 1920 werd Eliot tijdelijk opgenomen in een psychiatrische inrichting. Bij terugkeer overhandigde hij aan zijn vriend, de dichter Ezra Pound, een gedicht van meer dan 1000 versregels. Pound, compleet overrompeld door de krachtige taal, bracht het in een drastisch redigeerproces terug tot 433 dichtregels: The Waste Land was ontstaan. Het werd gepubliceerd in 1922 en werd opgedragen aan Pound. Het gedicht is een van de meest becommentarieerde teksten ter wereld.

Op negenendertigjarige leeftijd liet Eliot zich tot Brits staatsburger naturaliseren. Hij zei hierover: ‘My mind may be American, but my heart is British.’ Daarnaast liet hij zich, tot verbijstering van velen, bekeren tot de Anglicaanse kerk.
De Nobelprijs voor de Literatuur werd hem in 1948 toegekend ‘for his outstanding, pioneer contribution to present-day poetry’, waaronder zijn Four Quartets uit 1945, een werk dat Eliot als zijn meesterwerk beschouwde. In 1957 hertrouwde Eliot met de veel jongere Esmé Valerie Fletcher, die hem wat gelukkiger tijden bracht en tot op de dag van vandaag zijn literair erfgoed beheert. Eliot, een zware roker, stierf in Londen op 4 januari 1965 aan longemfyseem.

Dana Linssen
is filosoof, dichter en filmcriticus. Na haar studie wijsbegeerte en theaterwetenschappen aan de Universiteit van Amsterdam heeft Dana zich gespecialiseerd in het schrijven, denken en spreken over film als spiegel, zwart gat, vergrootglas en telescoop om de vele verbazingwekkende en verdwaasde werelden om en in ons te begrijpen. Sinds 1997 is zij als vaste filmrecensent verbonden aan de kunstredactie van NRC Handelsblad, en later nrc.next. Daarnaast is zij sinds 1998 hoofdredacteur, en later mede-uitgever van de Filmkrant. Ook schrijft zij een vaste filmrubriek voor Hollands Diep> en is zij regelmatig te horen op Radio 1. Haar liefde voor Eliot dateert al uit haar middelbare-schooljaren toen de leraar Engels sprak over de onvertaalbaarheid van de Four Quartets en zij zich daar prompt een hele zomer aan waagde.

Christine Ewert
ontving voor haar toneelspel - in stukken van Brecht en Dostojevski - de Theo d’Or, de hoogste Nederlandse toneelprijs. Binnen en buiten De Appel, het gezelschap dat zij samen met Erik Vos, Carol Linssen e.a. oprichtte, maakte zij diverse eigen voorstellingen. Vanaf 1972 tot 2010 was zij als docente verbonden aan de Arnhemse Toneelschool. In Salon Saffier speelde zij onder andere de monologen Salomé en Diogenes en was zij te zien als Lady Macbeth uit Mtsensk.

Carol Linssen
speelde in zijn lange toneelloopbaan bij verschillende toneelgezelschappen. Richtte samen met Erik Vos, Christine Ewert e.a. De Appel op. Werd onderscheiden met de Louis d’Or, de hoogste Nederlandse toneelprijs. Linssen schrijft en ontwerpt zelf ook theaterstukken met een onderzoekend en experimenteel karakter, zoekt vaak naar de verbinding tussen theater en muziek. In Salon Saffier was hij eerder te zien met werk van o.a. Dylan Thomas, Tsjechov, Bruno Schulz, Edgar Allan Poe en speelde in Lady Macbeth uit Mtsensk van Ljeskov.